Επιρρηματικό κατηγορούμενο
- Λεπτομέρειες
- Κατηγορία: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α' ΤΑΞΗΣ
- Δημοσιεύτηκε στις Κυριακή, 13 Μαρτίου 2016 21:27
- Γράφτηκε από τον/την Super User
- Εμφανίσεις: 161
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
*** Και άλλα ρήματα, εκτός από τα συνδετικά (συχνά όσα σημαίνουν κίνηση) μπορούν να συνδέσουν το υποκείμενο μ? ένα κατηγορούμενο που είναι συνήθως επίθετο, αλλά σημαίνει ό,τι κι ένα επίρρημα, δηλαδή τόπο, τρόπο, τάξη /σειρά, χρόνο, σκοπό και γι? αυτό λέγεται επιρρηματικό κατηγορούμενο.
Παραδείγματα:
1. Σκηνο?σιν ?ν τα?ς στέγαις ο? κάμνοντες (=οι άρρωστοι), ο? δ? ?λλοι σκηνο?μεν ?παίθριοι (=στο ύπαιθρο)
2. ?ρθριος ?κεις (=ήρθες τα ξημερώματα)
3. ?γώ σε ?σμενος ?όρακα (=εγώ σε είδα με ευχαρίστηση)
ΑΣΚΗΣΗ
Να υπογραμμίσετε τα επιρρηματικά κατηγορούμενα στις παρακάτω προτάσεις.
1. Α? ν?ες ?λθον βοηθοί (=τα πλοία ήρθαν για να βοηθήσουν)
2. ?ντε?θεν ?ξ?σαν (=βγήκαν έξω) ο? στρατηγο? πρ?τοι.
3. Μιλτιάδης γέρων ?ν τ? δεσμωτηρί? ?πέθανεν.
4. ?θελοντ?ς ?πομένει το?ς πόνους (=με τη θέλησή του)
5. ?πύαξα προτέρα Κύρου ?φίκετο (=πριν από τον Κύρο)
6. ?κτα?ος ?κον (=την έκτη μέρα)
7. Ο? Λακεδαιμόνιοι ?νεχώρησαν ?πρακτοι.
*** Τα πιο συνηθισμένα επιρρηματικά κατηγορούμενα είναι:
ΤΡΟΠΟΥ:
?θρόος (=συγκεντρωμένος, μαζικά)
α?φνίδιος (=ξαφνικός)
?κριτος (=αδίκαστος, χωρίς δίκη)
?κων /?κούσιος (=χωρίς τη θέληση)
?λλότριος (=ξένος)
?ντιμέτωπος
?ντίος (=μετωπικά, αντιμέτωπος)
?παθ?ς
?πρακτος
?ργός (=οκνηρός)
?τιμος (=ατιμαζόμενος /Αθήνα:χωρίς πολιτικά δικαιώματα)
?σιτος
?σμενος
α?θαίρετος
α?τανδρος (=με τους ανθρώπους μαζί)
α?ταπάγγελτος (=αυθόρμητος)
α?τοκέλευστος (=αυθόρμητος)
α?τοκράτωρ (=με απόλυτη εξουσία)
α?τόματος (=με τη θέληση κάποιου, απρόσκλητα, αυτομάτως)
α?τόνομος (=ανεξάρτητος)
?φθονος (=σε αφθονία)
?θελοντής /έθελούσιος (=με τη θέλησή του)
?κών /?κούσιος (=με τη θέλησή του)
?ναντίος (=κατά μέτωπο, αντιμέτωπος)
?ρρωμένος (=δυνατός, υγιής, δραστήριος)
ζωός (=ζωντανός)
?συχος
μετάπεμπτος (=προσκαλεσμένος)
?ρκιος (=ορκισμένος, με όρκο)
?ρθιος (=σε μια γραμμή)
πυκνός (=στερεός, συμπαγής, σταθερός)
συχν?ς
σ?ς (=σώος, αβλαβής)
?πόσπονδος (=κατόπιν συμφωνίας, ο προστατευόμενος με συνθήκη)
χαίρων (=με χαρά)
ΧΡΟΝΟΥ:
γέρων (=ηλικιωμένος, σε μεγάλη ηλικία)
γηραιός (=ηλικιωμένος, σε μεγάλη ηλικία)
δευτερα?ος (=τη δεύτερη μέρα)
?νιαύσιος (=για ένα χρόνο, ετήσιος)
?σπέριος (=κατά το βράδυ)
?μερήσιος (=για μια μέρα)
κνεφα?ος (=τη νύχτα, πριν ξημερώσει)
νέος (=νέος, σε νεαρή ηλικία)
?ρθριος (=τα ξημερώματα)
?ψιος (=αργά, με καθυστέρηση)
παλαίτατος (=πολύ παλιός, ηλικιωμένος)
σκοτα?ος (=με το σκοτάδι, τη νύχτα)
τριτα?ος (=την τρίτη μέρα)
χρόνιος (=ύστερα από πολύ καιρό)
ΤΟΠΟΥ:
?φέστιος (=στην εστία, στο σπίτι)
?πιπόλαιος (=επιφανειακός)
θαλάσσιος (=στη θάλασσα)
θυρα?ος (=στην πόρτα)
μετέωρος (=αιωρούμενος// για πλοία:στο ανοιχτό πέλαγος)
?μορος (=γειτονικός, με τα ίδια σύνορα)
πελάγιος (=στο ανοιχτό πέλαγος)
?παίθριος (=στο ύπαιθρο, υπαίθριος)
ΣΚΟΠΟΥ:
?ρωγός (=βοηθός)
βοηθ?ς
δικαστ?ς
ε?ρηνοποι?ς
?πίκουρος (=βοηθός)
πρεσβευτ?ς
στρατηγ?ς
σύμβουλος
τιμωρός (=βοηθός)
φύλαξ
διδάσκαλος
ΤΑΞΗΣ /ΣΕΙΡΑΣ:
δεύτερος
πρότερος
πρ?τος
?στερος - ?στατος
τελευτα?ος
ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΤΑΙ:
Α. Με εμπρόθετο προσδιορισμό, π.χ.:
Κ?ρος ?σμενος ?ώρα το?ς ?λληνας νικ?ντας (=με ευχαρίστηση)
Ο?δε?ς ?κ?ν κακός (=με τη θέλησή του)
Β. Με δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση, π.χ.:
?πεμψαν τ?ν Θηραμένην πρεσβευτ?ν τ?ς ε?ρήνης (=για να μεσολαβήσει για την ειρήνη)
Ο? ?θηνα?οι ?λθον βοηθο? το?ς συμμάχοις (=για να βοηθήσουν)
Γ. Με επίρρημα, π.χ.:
?ν α?φνίδιοι α?το?ς προσπέσωμεν? (=ξαφνικά)
Κ?ρος προσ?λθεν φίλος τ? Κλεάρχ? (=συνάντησε φιλικά)
Δ. Με επίθετο, π.χ.:
Γέρων ?ν τ? ?λλοτρία ?πέθανεν (=γέρος πέθανε)
Σημ.1:
Το επιρρηματικό κατηγορούμενο μπορεί να συνυπάρχει με το απλό κατηγορούμενο, χωρίς όμως να συνδέεται με αυτό παρατακτικά, π.χ.:
Ο?τοι ?κόντες ?γένοντο προστάται το? δήμου.
Ο?τος ?κ?ν ?γένετο ?ρχων.
Σημ.2:
Μπορεί όμως να συνδεθεί παρατακτικά με οποιαδήποτε μορφή λόγου δηλώνει επιρρηματική σχέση, π.χ.:
Βί? τε κα? ο?χ ?κ?ν προσ?λθεν.
Σημ.3:
Πρ?τος ?πεμψεν ?γγέλους (=επιρρηματικό κατηγορούμενο τάξης)
[=δηλώνεται η σειρά κάποιου προσώπου μεταξύ άλλων προσώπων]
Πρ?τον ?πεμψεν ?γγέλους (=επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου)
[=δηλώνεται η σειρά των ενεργειών του ίδιου προσώπου]
Πάρης Παρσάλογλου [ΠΕ02]
